Giấy chứng nhận vệ sinh an toàn thực phẩm là gì và tại sao cần thiết?
Giấy chứng nhận vệ sinh an toàn thực phẩm (còn gọi là giấy phép an toàn thực phẩm) là văn bản do cơ quan có thẩm quyền cấp, xác nhận cơ sở của bạn đã đủ điều kiện đảm bảo an toàn thực phẩm theo quy định. Nói cách khác, đây là “tấm vé thông hành” bắt buộc để hộ kinh doanh, quán ăn, cơ sở chế biến thực phẩm được hoạt động hợp pháp.
Việc có giấy phép không chỉ giúp bạn tuân thủ pháp luật mà còn tạo niềm tin cho khách hàng về vấn đề vệ sinh thực phẩm. Nếu kinh doanh thực phẩm mà không có giấy phép vệ sinh thực phẩm, bạn có thể bị xử phạt hành chính, thậm chí bị đình chỉ kinh doanh do vi phạm quy định an toàn thực phẩm.
Theo ông Lê Anh Tuấn – kiểm định viên Ban An Toàn Thực Phẩm TP.HCM, hầu hết các cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm đều bắt buộc phải có giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện ATTP khi đi vào hoạt động (trừ một số trường hợp rất nhỏ được miễn theo khoản 1 Điều 12 Nghị định 15/2018/NĐ-CP).
Nhìn chung, từ nhà máy chế biến, cơ sở giết mổ, quán ăn, bếp ăn tập thể, cho đến siêu thị, cửa hàng thực phẩm… đều thuộc diện phải xin giấy chứng nhận ATTP. Điều này nhằm kiểm soát chất lượng thực phẩm, phòng ngừa rủi ro và bảo vệ sức khỏe cộng đồng.
Ai cấp giấy chứng nhận an toàn thực phẩm? Nộp hồ sơ ở đâu?
Cơ quan cấp giấy chứng nhận ATTP được phân cấp theo lĩnh vực kinh doanh và quy mô cơ sở. Theo Thông tư liên tịch 13/2014 của Bộ Y tế – Bộ NN&PTNT – Bộ Công Thương, thẩm quyền cấp giấy phép ATTP được phân công rõ ràng. Dưới đây là các đầu mối chính mà bạn cần biết khi thắc mắc “làm giấy an toàn vệ sinh thực phẩm ở đâu”:
- Sở Y tế/Chi cục An toàn VSTP: Chịu trách nhiệm cấp giấy chứng nhận ATTP cho nhà hàng, khách sạn, quán ăn, bếp ăn tập thể, và cả các cơ sở sản xuất nước uống đóng chai, nước đá. (Lưu ý: Tại TP. HCM, từ năm 2024 nhiệm vụ này do Sở An Toàn Thực Phẩm TP.HCM đảm nhiệm để thống nhất quản lý).
- Bộ Y tế (Cục An Toàn Thực Phẩm): Cấp giấy chứng nhận ATTP cho các cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm chức năng, thực phẩm dùng để làm thuốc (như nhân sâm, nấm linh chi, đông trùng hạ thảo…), cũng như cơ sở sản xuất phụ gia thực phẩm, chất hỗ trợ chế biến thực phẩm. Nhóm này thường là các doanh nghiệp quy mô lớn hoặc sản xuất sản phẩm đặc thù nên thuộc thẩm quyền Bộ.
- Sở Nông nghiệp & PTNT: Cơ quan này cấp giấy phép ATTP cho các cơ sở sản xuất, chế biến nông sản, thực phẩm tươi sống. Ví dụ: cơ sở trồng và kinh doanh rau củ quả, trà, cà phê, hạt và nông sản, cơ sở giết mổ gia súc gia cầm, thủy hải sản… đều sẽ xin giấy chứng nhận ATTP tại Sở Nông nghiệp. Đây là nhóm thực phẩm có nguồn gốc nông lâm thủy sản, chiếm số lượng lớn cơ sở sản xuất.
- Sở Công Thương: Chịu trách nhiệm cấp giấy chứng nhận ATTP cho các cơ sở sản xuất kinh doanh thực phẩm công nghiệp như bánh kẹo, sữa và chế phẩm từ sữa, dầu ăn, rượu bia, nước giải khát… Tất cả các siêu thị, cửa hàng tiện lợi (kinh doanh nhiều mặt hàng thực phẩm) cũng sẽ làm giấy phép vệ sinh thực phẩm tại Sở Công Thương.
Bên cạnh 4 cơ quan cấp Bộ/Sở nêu trên, chính quyền địa phương cũng tham gia cấp giấy chứng nhận ATTP tùy theo quy mô hộ kinh doanh:
- Ủy ban Nhân dân Quận/Huyện: Thường được ủy quyền cấp giấy chứng nhận ATTP cho cơ sở dịch vụ ăn uống vừa và nhỏ. Cụ thể, nếu quán ăn của bạn đăng ký kinh doanh tại quận/huyện và có quy mô phục vụ khoảng 100–300 suất ăn/ngày, hoặc bếp ăn tập thể ở trường học, nhà máy… thì bạn nộp hồ sơ tại UBND Quận/Huyện sở tại.
- Ủy ban Nhân dân Phường/Xã: Với những hộ kinh doanh rất nhỏ lẻ (dưới 100 suất ăn/ngày), hoặc hộ bán thức ăn đường phố chưa có đăng ký kinh doanh, bạn có thể xin giấy chứng nhận ATTP tại UBND Phường/Xã nơi đặt cơ sở. Việc phân cấp này giúp thủ tục cho các hộ kinh doanh nhỏ trở nên thuận tiện hơn. Lưu ý, một số trường hợp kinh doanh nhỏ lẻ có thể được miễn giấy chứng nhận nhưng phải ký cam kết sản xuất kinh doanh thực phẩm an toàn theo hướng dẫn của địa phương. Bạn nên liên hệ trước với UBND phường hoặc trạm y tế gần nhất để được tư vấn trường hợp của mình.
Điều kiện cần có trước khi xin giấy phép ATTP
Trước khi nộp hồ sơ xin giấy phép ATTP, chủ cơ sở cần đảm bảo đã đáp ứng một số điều kiện tiên quyết sau:
- Có giấy khám sức khỏe: Tất cả chủ cơ sở và nhân viên trực tiếp chế biến, kinh doanh thực phẩm phải được khám sức khỏe và có giấy xác nhận đủ sức khỏe do cơ sở y tế (tuyến huyện trở lên) cấp. Điều này nhằm đảm bảo người tiếp xúc với thực phẩm không mắc các bệnh truyền nhiễm ảnh hưởng đến an toàn thực phẩm.
- Có giấy xác nhận kiến thức ATTP: Chủ cơ sở (hoặc người quản lý) và nhân viên trực tiếp tham gia chế biến phải tham gia tập huấn kiến thức an toàn thực phẩm. Thông thường sẽ có lớp đào tạo ngắn hạn do cơ quan chức năng tổ chức. Cuối khóa học, học viên làm bài kiểm tra; nếu trả lời đúng ít nhất 80% câu hỏi thì được cấp giấy xác nhận đã hoàn thành tập huấn kiến thức ATTP. Đây là yêu cầu bắt buộc trong hồ sơ xin giấy phép. Bạn có thể liên hệ Chi cục ATTP hoặc trung tâm y tế địa phương để đăng ký lớp học này.
Ngoài hai giấy tờ trên, cơ sở của bạn cũng cần bảo đảm điều kiện cơ sở vật chất phù hợp (nhà bếp, khu vực chế biến, bảo quản thực phẩm phải sạch sẽ, tách biệt nguồn ô nhiễm; có nguồn nước an toàn; thiết bị, dụng cụ đạt vệ sinh v.v.). Hãy chủ động kiểm tra và hoàn thiện cơ sở theo các quy định vệ sinh trước khi mời đoàn thẩm định. Điều này giúp tăng khả năng đạt yêu cầu ngay lần kiểm tra đầu tiên.
Hồ sơ thủ tục xin Giấy an toàn vệ sinh thực phẩm làm ở đâu
Hồ sơ xin cấp Giấy an toàn vệ sinh thực phẩm làm ở đâu không quá phức tạp nhưng bạn cần chuẩn bị đầy đủ giấy tờ theo đúng quy định. Một bộ hồ sơ đề nghị cấp giấy phép vệ sinh an toàn thực phẩm bao gồm:
- Đơn đề nghị cấp Giấy chứng nhận (theo mẫu của cơ quan chức năng).
- Bản sao công chứng giấy đăng ký kinh doanh của cơ sở (nếu có đăng ký kinh doanh).
- Bản thuyết minh về cơ sở vật chất, trang thiết bị, dụng cụ đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm (mô tả bố trí mặt bằng, quy trình chế biến, bảo quản…).
- Bản vẽ sơ đồ mặt bằng cơ sở và sơ đồ quy trình chế biến, bảo quản thực phẩm.
- Bản sao công chứng giấy khám sức khỏe của chủ cơ sở và nhân viên trực tiếp sản xuất, kinh doanh thực phẩm.
- Bản sao giấy xác nhận đã tập huấn kiến thức ATTP của chủ cơ sở và nhân viên trực tiếp sản xuất, kinh doanh.
- Giấy cam kết đảm bảo an toàn thực phẩm (theo mẫu quy định).
- Tài liệu chứng minh nguồn gốc nguyên liệu và kết quả kiểm nghiệm nguồn nước sử dụng trong cơ sở (nếu có yêu cầu đối với loại hình kinh doanh của bạn).
Sau khi chuẩn bị đủ hồ sơ, hãy nộp hồ sơ tới cơ quan cấp phép có thẩm quyền tương ứng (như đã nêu ở mục trên). Hiện nay, bạn có thể lựa chọn một trong ba cách nộp:
- Nộp trực tiếp: Mang hồ sơ đến nộp tại trụ sở cơ quan chức năng (ví dụ: bộ phận một cửa của Sở ATTP, Chi cục ATTP, hoặc UBND quận/huyện). Cán bộ sẽ kiểm tra hồ sơ và đưa giấy hẹn trả kết quả.
- Nộp trực tuyến: Nhiều địa phương đã tích hợp thủ tục này trên Cổng Dịch vụ công. Bạn chỉ cần truy cập website dịch vụ công, chọn thủ tục “Cấp giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện ATTP”, điền thông tin và đính kèm bản scan hồ sơ. Cách này tiện lợi và được khuyến khích trong thời đại số.
- Nộp qua đường bưu điện: Gửi hồ sơ (bản sao có chứng thực) đến đúng địa chỉ cơ quan cấp phép. Cách này cần thêm thời gian chuyển phát, nhưng phù hợp nếu bạn ở xa.
Sau khi tiếp nhận, trong vòng 5 ngày làm việc cơ quan chức năng sẽ xem xét tính hợp lệ của hồ sơ. Nếu hồ sơ thiếu hoặc sai, bạn sẽ nhận được thông báo để bổ sung, chỉnh sửa. Khi hồ sơ đã hợp lệ, cơ quan sẽ lên lịch thẩm định thực tế tại cơ sở: một đoàn thẩm định sẽ đến kiểm tra trực tiếp điều kiện vệ sinh, cơ sở vật chất, quy trình chế biến… của bạn. Thông thường việc thẩm định diễn ra trong khoảng 10 ngày làm việc kể từ khi hồ sơ hợp lệ.
Nếu cơ sở đạt yêu cầu sau thẩm định, bạn sẽ được cấp giấy chứng nhận an toàn thực phẩm trong vòng 5 ngày làm việc tiếp theo. Như vậy, tổng thời gian từ lúc nộp hồ sơ đến khi nhận được giấy phép thường vào khoảng 15–20 ngày làm việc, nếu mọi việc thuận lợi. Trường hợp chưa đạt, đoàn thẩm định sẽ góp ý những điểm cần khắc phục; bạn sẽ được tạo điều kiện bổ sung và yêu cầu thẩm định lại.
Giấy phép ATTP có hiệu lực bao lâu? Những lưu ý sau khi được cấp phép
Theo quy định hiện hành, giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện an toàn thực phẩm có thời hạn 3 năm kể từ ngày cấp. Trước khi hết hạn, cơ sở cần làm thủ tục xin cấp lại (gia hạn) nếu vẫn tiếp tục kinh doanh. Đây là điểm mới nhằm đảm bảo cơ sở duy trì điều kiện vệ sinh lâu dài, thay vì cấp một lần sử dụng vô thời hạn. Do đó, chủ cơ sở cần lưu ý thời hạn trên giấy phép của mình để nộp hồ sơ gia hạn kịp thời, tránh gián đoạn kinh doanh.
Sau khi được cấp giấy phép, trách nhiệm của bạn chưa dừng lại. Cơ quan chức năng vẫn sẽ định kỳ hoặc đột xuất kiểm tra lại cơ sở trong quá trình hoạt động. Nếu phát hiện vi phạm nghiêm trọng về an toàn thực phẩm, giấy chứng nhận có thể bị thu hồi ngay lập tức. Vì vậy, hãy luôn tuân thủ đúng các quy định vệ sinh, duy trì cơ sở sạch sẽ, nhân viên thực hành tốt vệ sinh, nguyên liệu có nguồn gốc rõ ràng… Điều này không chỉ để đảm bảo an toàn cho khách hàng mà còn bảo vệ uy tín và hoạt động kinh doanh của chính bạn.
Kinh nghiệm thực tế: Nhiều chủ quán ăn nhỏ thường e ngại thủ tục xin giấy phép ATTP, nhưng quy trình hiện nay đã đơn giản hóa hơn trước rất nhiều. Chị Nguyễn Thị An – chủ một quán bún bò tại TP.HCM – chia sẻ rằng chỉ cần chuẩn bị hồ sơ kỹ lưỡng và chủ động liên hệ cơ quan chức năng để được hướng dẫn, quán của chị đã nhận giấy chứng nhận sau chưa đầy 3 tuần.
“Các anh bên Sở An toàn Thực phẩm cũng hỗ trợ rất nhiệt tình, hướng dẫn mình bổ sung giấy tờ thiếu. Nhờ có giấy chứng nhận, quán tôi kinh doanh cũng thuận lợi và khách tin tưởng hơn” – chị An cho biết. Do đó, bạn đừng ngần ngại tìm hiểu và hoàn tất thủ tục này sớm, bởi đây là lợi ích lâu dài cho cơ sở kinh doanh thực phẩm của bạn.
Kết luận
Đối với các hộ kinh doanh, quán ăn, cơ sở chế biến thực phẩm nhỏ lẻ, việc xin giấy chứng nhận vệ sinh an toàn thực phẩm là bước quan trọng cần thực hiện trước khi chính thức mở bán. Hy vọng qua bài viết này, bạn đã hiểu rõ Giấy an toàn vệ sinh thực phẩm làm ở đâu cũng như các bước chuẩn bị hồ sơ, thủ tục liên quan. Hãy luôn tuân thủ quy định và đảm bảo điều kiện vệ sinh trong suốt quá trình kinh doanh để mang lại những bữa ăn ngon và an toàn cho khách hàng.