Khái niệm thực phẩm bẩn là gì?
Thực phẩm bẩn là các loại thực phẩm không đảm bảo vệ sinh, chứa các tác nhân gây hại như hóa chất độc hại, vi sinh vật nguy hiểm hoặc không rõ nguồn gốc. Đây là khái niệm thực phẩm bẩn chỉ chung cho các thực phẩm vi phạm tiêu chuẩn an toàn trong khâu sản xuất, chế biến, vận chuyển hoặc bảo quản.
Trong báo cáo năm 2024 của Sở An Toàn Thực Phẩm TP.HCM, thực phẩm bẩn được xác định là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây ra các bệnh truyền nhiễm và ngộ độc cấp tính tại Việt Nam. Đồng thời, các tổ chức như Công ty TNHH Tiêu Chuẩn Chất Lượng Việt Nam cũng đưa ra các khuyến cáo nhằm nâng cao nhận thức về tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm.
Tác hại nghiêm trọng của thực phẩm bẩn đến sức khỏe
Gây ngộ độc cấp tính
Người tiêu dùng có thể bị ngộ độc thực phẩm chỉ sau vài giờ ăn phải thức ăn chứa vi khuẩn như Salmonella, E. coli hoặc Listeria. Triệu chứng bao gồm: đau bụng, tiêu chảy, buồn nôn, sốt, thậm chí tử vong nếu không cấp cứu kịp thời.
Dẫn đến bệnh mãn tính và ung thư
Việc tiêu thụ thực phẩm chứa chất bảo quản vượt mức cho phép, thuốc trừ sâu hoặc kim loại nặng có thể gây tổn thương gan, thận, hệ thần kinh. Các chất như formaldehyde, hàn the, hoặc phẩm màu công nghiệp thường bị phát hiện trong thực phẩm bẩn có liên quan đến các loại ung thư đường tiêu hóa.
Ảnh hưởng đến hệ miễn dịch và trẻ nhỏ
Đối với trẻ em và người cao tuổi, thực phẩm bẩn dễ gây rối loạn tiêu hóa, dị ứng và làm suy giảm sức đề kháng. Trẻ em bị ảnh hưởng trong giai đoạn phát triển có thể bị suy dinh dưỡng hoặc chậm phát triển trí tuệ.
Hình ảnh minh họa hậu quả ngộ độc thực phẩm hoặc cảnh báo y tế về thực phẩm không an toàn.
Nguyên nhân khiến thực phẩm trở nên “bẩn”
- Sử dụng chất cấm trong sản xuất: Chẳng hạn như chất tạo nạc, kháng sinh không phân hủy hoặc thuốc trừ sâu còn tồn dư.
- Bảo quản không đúng cách: Nhiệt độ, độ ẩm hoặc môi trường không phù hợp khiến thực phẩm bị hỏng hoặc phát sinh nấm mốc.
- Thiếu kiểm soát từ cơ quan chức năng: Một số cơ sở sản xuất nhỏ lẻ, chợ truyền thống không tuân thủ quy trình kiểm định an toàn thực phẩm.
- Tâm lý sính giá rẻ của người tiêu dùng: Chọn thực phẩm giá rẻ không rõ nguồn gốc dễ dẫn đến mua nhầm thực phẩm không đảm bảo.
Cách nhận biết và phòng tránh thực phẩm bẩn
Quan sát bằng cảm quan
- Màu sắc bất thường, có mùi hôi hoặc vị lạ.
- Rau củ héo nhưng không úa, thịt có màu tái xám, hải sản có mùi khai là dấu hiệu nghi vấn.
Kiểm tra tem nhãn và chứng nhận
- Ưu tiên sản phẩm có chứng nhận VietGAP, HACCP, ISO.
- Nên mua thực phẩm tại siêu thị, cửa hàng có đăng ký kiểm định từ atvstp.org.vn hoặc các đơn vị uy tín như Công ty TNHH Tiêu Chuẩn Chất Lượng Việt Nam.
Chế biến và bảo quản đúng cách
- Rửa sạch với nước muối loãng hoặc dùng máy ozone để khử khuẩn rau quả.
- Không để lẫn thực phẩm sống và chín trong tủ lạnh.
- Chế biến chín kỹ, đặc biệt là thịt và hải sản.
Vai trò của tổ chức và cộng đồng trong việc kiểm soát thực phẩm bẩn
Sở An Toàn Thực Phẩm TP.HCM và atvstp.org.vn đang đẩy mạnh kiểm tra định kỳ, giám sát sản phẩm lưu hành và tuyên truyền đến người dân.
Công ty TNHH Tiêu Chuẩn Chất Lượng Việt Nam phối hợp với các doanh nghiệp để đạt tiêu chuẩn ISO 22000, HACCP – góp phần nâng cao chất lượng thực phẩm trong nước và xuất khẩu.
Ngoài ra, người tiêu dùng cần đóng vai trò tích cực, không tiêu thụ hàng hóa không rõ nguồn gốc và sẵn sàng tố giác cơ sở vi phạm.
Kết luận
Hiểu đúng về khái niệm thực phẩm bẩn không chỉ giúp bạn bảo vệ sức khỏe cho bản thân và gia đình, mà còn góp phần xây dựng một cộng đồng tiêu dùng có trách nhiệm. Việc nâng cao nhận thức và phối hợp cùng các tổ chức chuyên trách sẽ là chìa khóa giúp đẩy lùi vấn nạn thực phẩm không an toàn đang ngày càng gia tăng hiện nay.