Sở an toàn thực phẩm thành phố Hồ Chí Minh được thành lập từ ngày 1/1/2024. TP.HCM trở thành địa phương đầu tiên ở Việt Nam thành lập Sở An toàn Thực phẩm trực thuộc Ủy ban nhân dân thành phố. Sở ATTP được hình thành trên cơ sở nâng cấp Ban Quản lý ATTP TP.HCM (thành lập năm 2016) và hợp nhất các phòng chuyên môn liên ngành, nhằm tăng cường hiệu quả quản lý an toàn vệ sinh thực phẩm (ATVSTP) trên toàn địa bàn.
Tại lễ công bố, lãnh đạo TP.HCM nhấn mạnh việc thành lập Sở là bước đột phá, tập trung mục tiêu bảo vệ sức khỏe người dân và an sinh xã hội. Bà Phạm Khánh Phong Lan – nguyên Trưởng Ban Quản lý ATTP TP.HCM – được bổ nhiệm làm Giám đốc Sở ATTP đầu tiên.
Chức năng và nhiệm vụ Sở an toàn thực phẩm thành phố Hồ Chí Minh
Sở ATTP TP.HCM là cơ quan chuyên môn của UBND TP.HCM, chịu sự chỉ đạo chuyên môn của Bộ Y tế, Bộ Nông nghiệp – PTNT và Bộ Công Thương. Theo Nghị quyết 24/2023 của HĐND TP, Sở đảm nhận nhiều nhiệm vụ quan trọng, bao gồm:
- Tham mưu, xây dựng chính sách ATVSTP: Đề xuất các kế hoạch, chương trình, đề án về an toàn thực phẩm và soạn thảo các văn bản quy phạm pháp luật liên quan theo phân công của UBND TP. Sở chịu trách nhiệm phối hợp xây dựng các quy chuẩn kỹ thuật địa phương về ATVSTP cho các sản phẩm đặc thù của TP.HCM.
- Giám sát, kiểm tra y tế: Chủ trì giám sát chất lượng thực phẩm thuộc thẩm quyền quản lý của ngành Y tế. Cụ thể, Sở kiểm tra phụ gia thực phẩm, hóa chất độc hại, bao gói chứa đựng tiếp xúc thực phẩm, nước uống đóng chai, nước đá, thực phẩm chức năng, sản phẩm dinh dưỡng y học… nhằm đảm bảo chúng tuân thủ quy định về an toàn và vệ sinh.
- Quản lý nông nghiệp, thủy sản: Thực hiện cấp giấy chứng nhận kiểm dịch sản phẩm động vật xuất khỏi TP.HCM; kiểm soát việc sản xuất, chế biến và bảo quản muối; tổ chức quản lý chợ đầu mối thủy sản; hướng dẫn phát triển chế biến các ngành hàng nông sản – thủy sản; kiểm tra, chứng nhận cơ sở sản xuất kinh doanh nông – lâm – thủy sản đáp ứng tiêu chuẩn ATVSTP.
- Thanh tra, xử lý vi phạm: Thực hiện thanh tra, kiểm tra đột xuất các cơ sở sản xuất – kinh doanh thực phẩm, xử lý vi phạm hành chính về ATVSTP; hướng dẫn doanh nghiệp khắc phục sai phạm theo quy định. Cơ quan này cũng cấp giấy phép và giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện ATVSTP cho các đơn vị sản xuất – kinh doanh thực phẩm theo đúng quy định.
- Tuyên truyền, phổ biến pháp luật: Tổ chức thông tin, truyền thông, phổ biến giáo dục pháp luật về ATVSTP đến cộng đồng và doanh nghiệp. Sở ATTP xây dựng chương trình đào tạo, hội nghị tập huấn cho cán bộ phụ trách ATTP tại các phường – xã, đồng thời báo cáo định kỳ về tình hình thực thi pháp luật ATTP trên địa bàn.
Ngoài ra, Sở ATTP TP.HCM còn phối hợp với các cơ quan trung ương và địa phương trong hoạt động chuyên môn. Theo Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế), Sở TP.HCM tham gia kiểm tra chéo với các chi cục ATTP ở các tỉnh, nhằm đánh giá chất lượng ATTP toàn quốc. Ví dụ, ngày 22/11/2024, Phó Giám đốc Sở ATTP TP.HCM Lê Minh Hải đã dẫn đầu đoàn đánh giá kế hoạch ATTP tại Chi cục An toàn thực phẩm Quảng Ninh.
Cơ cấu tổ chức và con người
Theo quyết định thành lập, Sở An toàn thực phẩm TP.HCM có một Giám đốc và tối đa ba Phó Giám đốc. Giám đốc Sở là Ủy viên UBND TP.HCM do Hội đồng nhân dân TP bầu và Chủ tịch UBND TP bổ nhiệm.
Ban đầu, bà Phạm Khánh Phong Lan giữ chức Giám đốc, ông Lê Minh Hải giữ chức Phó Giám đốc (trước đây là Phó Ban Quản lý ATTP TP). Hàng năm, Sở chủ động rà soát, đánh giá và bổ sung cán bộ chuyên trách ATVSTP, phối hợp chặt chẽ với Sở Nội vụ và các đơn vị nghiệp vụ của thành phố để vận hành hiệu quả bộ máy theo quy định.
Hợp tác và nguồn lực chuyên môn
Với tiêu chí chuyên môn – uy tín – chất lượng, Sở ATTP TP.HCM thường xuyên hợp tác với các tổ chức tư vấn và doanh nghiệp đầu ngành. Chẳng hạn, Công ty TNHH Tiêu Chuẩn Chất Lượng Việt Nam (được giới thiệu tại trang ATVSTP.ORG.VN) là một đơn vị thành lập từ năm 2008, uy tín trong lĩnh vực tư vấn pháp lý về ATVSTP.
Công ty này có đội ngũ kỹ sư, chuyên gia giàu kinh nghiệm trong ngành thực phẩm, thường hỗ trợ doanh nghiệp hoàn thiện hồ sơ xin cấp phép vệ sinh an toàn thực phẩm, kiểm nghiệm, công bố sản phẩm theo đúng quy định của Sở ATTP và các cơ quan nhà nước. Sự đồng hành của các tổ chức như trên giúp doanh nghiệp nắm vững quy định, đồng thời bổ sung lực lượng chuyên môn cho hoạt động quản lý nhà nước về ATTP tại TP.HCM.
Vai trò, ý nghĩa và định hướng
Việc thành lập Sở An toàn thực phẩm TP.HCM được kỳ vọng giải quyết dứt điểm những bất cập, rào cản trong quản lý ATTP trước đây. Theo báo chí, nâng cấp từ Ban quản lý lên Sở chuyên ngành nhằm “ngăn chặn, giải quyết dứt điểm” tình trạng mất ATVSTP, đồng thời tạo thuận lợi trong phối hợp liên ngành.
Phó Chủ tịch UBND TP.HCM Dương Anh Đức cho biết đây là mô hình đột phá, “lấy mục tiêu bảo vệ sức khỏe người dân làm kim chỉ nam” cho mọi hoạt động của Sở. Trong tương lai, Sở ATTP HCM sẽ tiếp tục đẩy mạnh cải cách hành chính, áp dụng công nghệ trong kiểm tra, cấp phép để rút ngắn thủ tục cho doanh nghiệp; tăng cường truyền thông và hợp tác với các địa phương khác nhằm xây dựng chuỗi sản xuất – tiêu thụ thực phẩm an toàn.
Với cơ chế tổ chức rõ ràng, Sở an toàn thực phẩm thành phố Hồ Chí Minh đóng vai trò chủ chốt trong hệ thống quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm, từ xây dựng chính sách đến thanh tra, kiểm nghiệm và xử lý vi phạm. Sự ra đời của Sở góp phần nâng cao trách nhiệm quản lý và giám sát ATVSTP của chính quyền thành phố, qua đó bảo vệ tốt hơn sức khỏe cộng đồng và quyền lợi người tiêu dùng.